تجربه ارزشیابی توصیفی درآموزش عالی

دو هفته پیش(27/2/85) در امتحان میان ترم دانشجویان دوره کاردانی( پودمان چهارم) روابط عمومی در مجتمع آموزش عالی وزارت جهاد کشاورزی در کرج در درس مصاحبه خبری به آنها یک سئوال دادم و در حالی که کاملا کنار هم نشسته بودند از آنها خواستم که بدون حرف زدن با یکدیگر و نگاه کردن به ورقه دیگری جواب را روی یک کاغذ بنویسند.
سئوال این بود :"در مورد واقعیت،حقیقت،دروازه بانی خبر واطلاعات بحث کنید."
23 نفر ورقه به من دادندپاسخ های دانشجویان را از روی جواب هایشان به این سئوال با اندازه های توصیفی(کیفی) اندازه گیری کردم. این سوال به روش کمی مرسوم ارزشیابی 3 نمره داشت. در صورت استفاده از سنجه فاصله ای من می توانستم حداکثر بین 0 تا 3 نمره بدهم.اما وقتی که با روش کیفی و توصیفی به تصحیح ورقه های دانشجویان پرداختم دنیای جدیدی به روی من گشوده شد.
من متوجه شدم که دستم برای ارزشیابی یادگیری دانشجویان در این درس بسیار باز تر شده است.من توانستم با سنجه های کیفی بسیار بالاتر از 3 و همیطور پایین تر از صفر با در نظر گرفتن تفاوت های فردی دانشجویان پاسخ های آنها به سئوال را ارزیابی کنم. برای پاسخ هایی که به روش کمی ارزیابی، استحقاق گرفتن نمره 3 تا صفر را داشتند با استفاده از روش توصیفی نمرات کیفی زیر را دادم:
· خوب و کامل است:(برای دانشجویی که بنیه علمی و تجربی خوبی دارد و جواب را کامل نوشته است)
· خوب و کامل است آفرین: (برای دانشجویی که بنیه علمی متوسطی دارد و جواب را کامل نوشته است.)
· کامل کامل است آفرین:( برای دانشجویی که علاوه برپاسخ کامل به سئوال موضوع پاسخ را با موضوعات مرتبط حاشیه ای آن ترکیب کرده و فراتر از پاسخ مورد نیاز،به سئوال جواب داده است.)
· قابل قبول است:(برای دانشجویی که جواب سوال را داده بود اما جوابش ازساختار مناسبی برخوردار نبود. )
· نسبتا قابل قبول است: (برای دانشجویی که بخشی از پاسخ را داه بود.)
· قابل قبول نیست بیشتر کار شود: (برای دانشجویی که جوابی نسبتا مرتبط به پاسخ با استفاده از عقل سلیم خود بافته بود.)
· اصلا قابل قبول نیست بسیار بیشتر کار شود: (برای دانشجویی که پاسخ کاملا نامربوط داده بود.)
· متاسفم،اصلا کار نکرد ه اید بسیار بسیار بیشتر تلاش شود ( برای دانشجویی که ورقه را بدون پاسخ و سفید تحویل داده بود.)

از روی پاسخ ها متوجه شدم که احتمالا فقط یک نفر از روی دست دیگری تقلب کرده است.این نخستین تجربه ارزشیابی کیفی در یک امتحان از قبل اعلام شده در دوران معلمی من بود!!! اما پس از اینکه در جلسه بعد(3/3/85) ورقه ها را به دانشجویان بر گرداندم و نتایج ارزیابی را برای آنها خواندم. متوجه شدم که با این روش کیفی ارزشیابی من توانستم کمی تر و عینی تر ارزیابی کرده و تفاوت های فردی دانشجویان را تا آنجا که درک کرده بودم ، در نمره دادن لحاظ کنم. در این روش سنجش، ارزش های دانشجویانم نمایان شد و من توانستم ارزش ها را ارزیابی کنم و بازخورد متناسب بدهم !!!
همچنین پس از گفتگو با دانشجویان در کلاس و دیدن باز خوردهای من بر روی ورقه های امتحانشان و کمی بحث متوجه شدم که اولا دانشجویان مبحث مورد سئوال که موضوعی کلیدی در درس مصاحبه خبری است را در همان جلسه کاملتریاد گرفتند . ثانیا از روی بازخوردهای کلامی و غیر کلامی دانشجویان نیز متوجه شدم که آنها از این روش ارزیابی راضی ترند و ثالثا احتمال می دهم که هم در یادگیری و هم در تلاش برای یادگیری های بعدی و موفقیت در امتحان پایان ترم روش کیفی و توصیفی ارزشیابی از دادن نمره و ارزشیابی کمی بیشتر تاثیر گزار باشد.